Dù không thể thay thế con người, nhưng sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo khiến cho lực lượng lao động buộc phải có những thay đổi để theo kịp xu thế nếu không muốn bị đào thải.

Ngày nay, trí tuệ nhân tạo đang nổi lên như một công cụ thúc đẩy năng suất hiệu quả của nhân loại. Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) mới đây đã xác định việc nâng cao năng suất là động lực chính cho tăng trưởng kinh tế tiềm năng, với mối tương quan chặt chẽ giữa việc sử dụng trí tuệ nhân tạo tại nơi làm việc và năng suất cao hơn.

(Ảnh minh họa: Thực hiện bởi AI)

Trí tuệ nhân tạo là năng lực mới cho con người

Theo tổ chức nghiên cứu Oxford Economics, robot có thể thay thế thêm 20 triệu việc làm trên toàn cầu vào năm 2030. Ngân hàng Goldman Sachs (Mỹ) cũng công bố một báo cáo ước tính trí tuệ nhân tạo có thể tác động đến 300 triệu việc làm trên toàn cầu do tự động hóa.

Ngay từ đầu năm 2025, trên thế giới đã chứng kiến làn sóng sa thải nhân sự lớn. Một trong số những nguyên nhân được cho là do sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo. Và Việt Nam cũng không nằm ngoài xu thế này.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Thế Trung, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty DTT, từng là thành viên Tổ công tác giúp việc Ủy ban quốc gia về Chính phủ điện tử, từ năm 2017-2018, Việt Nam đã xác định khoa học dữ liệu và trí tuệ nhân tạo là tương lai và là một năng lực mới có khả năng thay thế cho nhiều loại năng lực khác, đi vào trong tất cả các ngành.

Tiến sĩ Nguyễn Thế Trung, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty DTT

Đặc biệt khi chatGPT ra đời cuối năm 2024 và DeepSeek ra mắt vào tháng 2/2025 khiến nhận định đó trở nên hiện thực hóa một cách rõ ràng hơn.

“Tự nhiên mỗi người có thêm một “năng lực mới”. Không tập trung riêng cá nhân nào mà là tất cả các đối tượng. Nếu công việc như cũ nhưng người lao động có thêm “năng lực mới” gần như là miễn phí. So sánh khối lượng công việc không thay đổi trong khi nguồn lực tăng lên, dẫn đến phải tinh giản”, Tiến sĩ Nguyễn Thế Trung lý giải.

“Tương tự, trên cùng một cánh đồng. Trước đây, một người cày cấy thủ công mất thời gian dài, sức lực lớn chỉ thu được 1 tạ lúa. Bây giờ cùng người đó có thêm máy móc, thời gian cày cấy ngắn hơn nhưng thu được 10 tạ lúa. Như vậy, chỉ cần 1 người có thể làm 10 mảnh ruộng như thế”, ông Trung ví dụ.

Do đó, thực tế bản chất vấn đề là do thay đổi cung cầu, chứ không phải trí tuệ nhân tạo thay thế con người.

“Cầu chưa thay đổi trong khi cung được tăng năng lực lên rất nhiều. Những người sử dụng trí tuệ nhân tạo tốt sẽ tăng năng suất của mình tốt hơn. Từ đó, họ có nhiều cơ hội hơn. Đây có thể xem như “cơ hội” để “làm mới” nguồn nhân lực”, ông Nguyễn Thế Trung nhấn mạnh.

Trí tuệ nhân tạo buộc con người phải nâng cấp năng lực

Giới chuyên gia cho rằng, cần xác định rõ làn sóng sa thải nhân sự lần này để tránh việc gây hoang mang không cần thiết.

Nếu làn sóng sa thải nhân sự do kinh tế suy giảm, sản xuất tê liệt, ngừng trệ phát triển như trong thời kỳ Covid-19 thì đáng lo. Tuy nhiên, nếu nhìn nhận bản chất là công nghệ phát triển mở ra một thế giới mới, sẽ tạo ra nhiều việc làm mới, nhu cầu tăng lên, song kèm theo yêu cầu nhân lực phải cập nhật năng lực mới.

Cụ thể, Mỹ là quốc gia dẫn đầu trong làn sóng sa thải nhân sự lần này, thế nhưng kinh tế của quốc gia này vẫn ghi nhận bước phát triển khi số lượng người thất nghiệp và chỉ số lạm phát đều giảm.

“Đây chính là cơ hội để đào tạo lại, nâng cấp bản thân, kể cả đối với những người bị sa thải trong thời kỳ này để thích ứng tốt hơn trong thế giới mới”, ông Nguyễn Thế Trung khẳng định.

Theo chuyên gia, để trí tuệ nhân tạo trở thành siêu trí tuệ có thể thay thế được con người trong một số lĩnh vực là câu chuyện dài hơi vài chục năm nữa.

PGS.TS Nguyễn Xuân Hoài, Viện trưởng Viện nghiên cứu Trí tuệ Nhân tạo Việt Nam

Đồng quan điểm, PGS.TS Nguyễn Xuân Hoài, Viện trưởng Viện nghiên cứu Trí tuệ Nhân tạo Việt Nam cũng cho rằng, còn quá sớm đế nói trí tuệ nhân tạo như chatGPT có thể thay thế con người.

Phải nhìn nhận trí tuệ nhân tạo không chỉ tác động lên con người, xã hội mà ảnh hưởng lên cả cách quản trị xã hội. Tuy chưa thể thay thế con người nhưng chuyện này đòi hỏi sự chủ động tham gia của tất cả mọi người, mọi ngành và các cấp.

“Dù thích hay không, nhân lực, đặc biệt nhân lực trẻ phải sống với trí tuệ nhân tạo và chịu ảnh hưởng từ trí tuệ nhân tạo. Con trẻ học không phải để làm trí tuệ nhân tạo mà để sống, để làm việc, để làm chủ, đề hợp tác với trí tuệ nhân tạo”, PGS Nguyễn Xuân Hoài bày tỏ.

Ngày 26/3, Thủ tướng Chính phủ đã phát động phong trào “Bình dân học vụ số” toàn dân. Theo đó, nền tảng “Bình dân học vụ số” sẽ đưa vào khai thác, vận hành trên toàn quốc từ ngày 1/4/2025.

Thủ tướng nêu rõ: “Nếu chúng ta nhận thức khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là yêu cầu khách quan, lựa chọn chiến lược, ưu tiên hàng đầu trong giai đoạn cách mạng hiện nay thì không thể không nói đến xã hội số, quốc gia số và công dân số toàn diện, toàn trình; từ đó, không thể không có phong trào “Bình dân học vụ số”.

Đất nước đang đứng trước cơ hội lịch sử để bước vào kỷ nguyên mới, phát triển mạnh mẽ với động lực chính đến từ khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

“Chúng ta phải thực hiện một nhiệm vụ đặc biệt quan trọng và cấp bách, đó là, phổ cập tri thức, công nghệ về chuyển đổi số, kỹ năng số cho toàn dân, tức là “xóa mù” về chuyển đổi số”, Thủ tướng nhấn mạnh.

Theo VOV

Link: https://vov.vn/xa-hoi/nguon-nhan-luc-tai-viet-nam-se-thay-doi-ra-sao-giua-lan-song-tri-tue-nhan-tao-post1187684.vov